Πρακτικές εμπειρίες
72
03.2014
να κάνουν εντελώς λάθος - είτε λόγω άγνοιας είτε επειδή
επιλέγουν συνειδητά να εκτελούν τις λάθος ενέργειες.
Το πρόβλημα είναι ότι η σημερινή οικονομική θεωρία
βασίζεται στην υπόθεση ότι οι επενδυτές είναι λογικοί,
το οποίο απέχει τόσο από την πραγματικότητα όσο και
η κατανομή κατά Gauss που υπογραμμίζει την τρέχουσα
οικονομική θεωρία. Εάν η αντίληψή μου είναι σωστή, αυτό
δημιουργεί τεράστιες ευκαιρίες σε προσεγγίσεις όπως η δική
μας, καθιστώντας δυνατή, ενώ υποστηρίζεται ακόμη και από
τη θεωρία, την επίτευξη κερδών άνω του μετρίου. Εξάλλου,
κάθε αγορά, ειδικά κάθε χρηματαγορά, αποτελεί ένα χώρο
όπου η προσφορά συναντάται με τη ζήτηση. Και σε τελική
ανάλυση, οι άνθρωποι είναι που κάνουν τις αγορές.
Υπό αυτό το πρίσμα, οι αγορές αποτελούν πάντα
μια αντανάκλαση των συναισθημάτων και των αναγκών
αυτών των ανθρώπων. Κανείς μας δεν ξυπνάει κάθε πρωί
με καλή διάθεση, κάποιες φορές είμαστε ήρεμοι κι άλλες
αγχωμένοι ή ενοχλημένοι. Και έπειτα υπάρχουν οι ειδήσεις
και τα σχόλια, συν το γεγονός ότι όλοι μας κάθε τόσο κάνουμε
λάθη. Άρα, είναι σαφές ότι όσοι διατηρούν την πλάνη πως
συμπεριφερόμαστε απολύτως λογικά κάνουν λάθος. Είμαστε
όλοι υποκείμενοι στα συναισθήματά μας και κάποιες φορές
φερόμαστε παράλογα. Αυτός είναι ο λόγος που το αθροιστικό
αποτέλεσμα όλων των ενεργειών μας δεν μπορεί να είναι
λογικό. Άρα, κατά τη γνώμη μου, τις περισσότερες φορές οι
αγορές είναι στην πραγματικότητα, λίγο-πολύ, ανεπαρκείς ή
ασταθείς σε σχέση με τη θεωρία. Οι στιγμές και οι τιμές για
τις οποίες οι αγορές είναι, σε θεωρητική βάση, αποδοτικές
ή ισορροπημένες, αποτελούν απόλυτες εξαιρέσεις - αν και,
όπως διαπίστωσε ο Adam Smith, το αποκαλούμενο «αόρατο
χέρι» επιτρέπει στις αγορές να μετακινούνται επανειλημμένα
προς αυτά τα αποδοτικά σημεία ισορροπίας.
Άλλη μια σημαντική πηγή που εμποδίζει την
αποδοτικότητα είναι οι κεντρικές τράπεζες και η υπερβολικά
επεκτατική νομισματική πολιτική τους, η οποία δε βασίζεται
στην παραγωγικότητα και κυριολεκτικά αναπαράγει υπερβολές
και, κατ΄ επέκταση, φούσκες αντί για ήρεμες χρηματαγορές,
σύμφωνα με το καταστατικό τους. Η πλεονάζουσα ρευστότητα
που προκύπτει θα βρει διέξοδο όπως συμβαίνει στην
περίπτωση που ξεχνάει κάποιος να κλείσει τη βρύση καθώς
γεμίζει μια μπανιέρα. Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα
συνήθως είναι αρκετά ζημιογόνο. Για άλλη μια φορά, μπορούμε
να παρατηρήσουμε ότι άνθρωποι υψηλής μόρφωσης
συμπεριφέρονται με απόλυτα παράλογο τρόπο. Η ειρωνεία
είναι πως οι ίδιοι θα περιέγραφαν τη συμπεριφορά τους ως
απολύτως λογική, κι εδώ ενδέχεται οι μυωπικές προσωπικές
ή εθνικές επιδιώξεις να αποδειχθούν τελικά η αιτία της
παράλογης συμπεριφοράς τους.
Και ακόμη δεν έχουμε φτάσει στην έννοια Schumpeterian
της δημιουργικής καταστροφής. Ποιος ξέρει τι θα φέρει το
μέλλον και ποια επιχειρησιακά μοντέλα θα πάψουν αύριο
να λειτουργούν; Όποιος ενεργεί με τα μάτια του ανοικτά
καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο κόσμος είναι περισσότερο
παράλογος παρά λογικός. Εάν ίσχυε το αντίθετο, θα είχαμε
απάνθρωπους πολέμους στον κόσμο ή πείνα ή προκλήσεις
οικονομικών κρίσεων, όπως συνέβη πρόσφατα, από χρέη,
κακοδιαχείριση και οικονομική απληστία;
TRADERS’: Στις συστάσεις σας υποδεικνύετε και
μια στοχευμένη τιμή. Αυτό δεν είναι ισοδύναμο
με ένα όριο κερδών, ειδικά στην περίπτωση ενός
μακροπρόθεσμου επενδυτικού ορίζοντα;
Lohrke:
Όχι. Δεν είναι, εφόσον οι υπολογισμοί μας για τη
στοχευμένη τιμή είναι γενικά σωστοί, με άλλα λόγια, εάν είναι
κοντά στην τιμή εξισορρόπησης. Σε αυτήν την περίπτωση,
θα κάνουμε την έξοδό μας περίπου στη κατάλληλη τιμή. Εάν,
ωστόσο, αναμένουμε μια εντελώς παράλογη αφθονία, η τιμή,
στα πλαίσια μια συνεχούς τάσης, μπορεί να ξεπεράσει την
τιμή εξισορρόπησης κατά πολύ. Αυτό είναι κάτι που αρκετοί
θα εκμεταλλευόντουσαν χωρίς δισταγμό αλλά όχι εμείς - για
δύο λόγους: Πρώτον, δεν είναι ιδιαίτερα λογικό να περιμένεις
από κάτι να πετύχει μια υψηλότερη τιμή από εκείνη που αξίζει
και να ελπίζεις ότι κανείς δε θα αντιληφθεί το παραμικρό.
Αυτό θα σε έβαζε ασυναίσθητα σε ένα αρκετά υψηλό ρίσκο.
Απομακρυνόμαστε απόλυτα από τέτοιες καταστάσεις καθώς
οδηγούν σε υπερβολές. Αναλαμβάνουμε την πλήρη ευθύνη
των οικονομικών δραστηριοτήτων μας, οι οποίες βασίζονται
στην ηθική και υπηρετούν το κοινό καλό.
Είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας ότι η
μεμονωμένη συμπεριφορά του καθενός επηρεάζει όλα
όσα συμβαίνουν στον κόσμο, το οποίο σημαίνει ότι όλοι
μας μοιραζόμαστε την ευθύνη προσωπικά και απόλυτα.
Συνεπώς, η κατηγορική επιταγή του Καντ είναι πιο σχετική
από ποτέ, καθώς η αποτυχία σεβασμού αυτής της επιταγής,
η οποία προκάλεσε τη δραματική εκμετάλλευση του
κόσμου και του περιβάλλοντος, μας χρεώνεται. Και αυτό
κατέστη δυνατό επειδή οι άνθρωποι έμειναν ατιμώρητοι
έως ότου συνειδητοποιήσαμε πρόσφατα ότι δεν πρέπει να
καταστρέφουμε τους ανθρώπους και τη φύση, αλλά πρέπει
να χρησιμοποιούμε τα περιβαλλοντικά και τα εργατικά
δικαιώματα για την προστασία των ατόμων και της φύσης
ώστε να μπορούν να αναγεννηθούν - ειδικά επειδή για
την ανθρωπότητα συνολικά, η μακροπρόθεσμη ζημία θα
ήταν πολύ ακριβότερη και, μακροπρόθεσμα, η οικονομική
δραστηριότητα που βασίζεται στην αξία θα ήταν απλά
παραγωγικότερη και κερδοφόρα. Ωστόσο, όσον αφορά τον
κόσμο των επενδύσεων, είμαστε ακόμα μίλια μακριά από
αυτό το είδος της αειφορίας.
Αυτό μας φέρνει στο δεύτερο λόγο. Θέλουμε να
παραγάγουμε βιώσιμες αποδόσεις για τις οποίες κανείς δεν
