Πρακτικές εμπειρίες
57
πρόβλημα θα περιοριστεί. Τα πρόσφατα
και τρέχοντα ποσοστά γεννήσεων είναι
τέτοια ώστε η μελλοντική ανάπτυξη
μπορεί ήδη να προβλεφθεί με υψηλή
ακρίβεια. Ενώ, από μόνο του, αυτό δεν
αποτελεί εμπόδιο για την έναρξη μιας
ανοδικής αγοράς, κατά τη γνώμη μου,
επιδρά αρνητικά.
TRADERS΄: Πολλοί θιασώτες του
σεναρίου της ανοδικής αγοράς
υποστηρίζουν ότι οι αξιολογήσεις
κατά το τέλος της οικονομικής
κρίσης (τέλη 2008 - αρχές 2009)
ήταν τόσο χαμηλές ώστε «πρέπει»
να αντιπροσώπευαν το χαμηλότερο
δυνατό. Τι πιστεύετε ως προς αυτό;
Pring:
Όσον αφορά στις αξιολογήσεις,
εξετάζω την αναλογία τιμή/κέρδη (P/E)
που αναπτύχθηκε από το διακεκριμένο
με Νόμπελ καθηγητή Robert Shiller.
Αντί απλά να συσχετίζει το κέρδος
του προηγούμενου έτους με την τιμή
της μετοχής, όπως κάνει η κλασική
αναλογία P/E, ο Shiller χρησιμοποιεί το
μέσο κέρδος της τελευταίας δεκαετίας, προσαρμοσμένο βάσει
πληθωρισμού σύμφωνα με τον CPI. Ως βάση υπολογισμού
χρησιμοποιεί τα ετήσια κέρδη των εταιρειών του S&P 500.
Το διάγραμμα 6 δείχνει με σαφήνεια ότι
στα τελικά χαμηλά των προηγούμενων
καθοδικών αγορών, το επίπεδο της
αναλογίας P/E του Shiller υποδείκνυε
τιμές που κυμαίνονταν από έξι έως
οκτώ. Ωστόσο, στα χαμηλά του 2008
και του 2009, η θεμελιώδης αξιολόγηση
μειώθηκε σε μια αναλογία P/E του
Shiller ίση μόνο με 13. Στα 24, πλέον
πρόσφατα η αξιολόγηση ήταν αρκετά
υψηλή εάν όχι πάρα πολύ υψηλή με
ιστορικούς πάντα όρους.
TRADERS΄: Δεν θα μπορούσε
αυτή τη φορά, ως εξαίρεση, μια
αναλογία P/E του Shiller ίση με 13
να αντιπροσωπεύει το κατώτατο
σημείο; Δεν θα μπορούσε να
υποστηριχτεί ότι υπήρξαν ειδικές
συνθήκες λόγω της παγκοσμίως
συντονισμένης επέμβασης των
κεντρικών τραπεζών και της
ακόλουθης εκτενούς νομισματικής χαλάρωσης, που
σήμαινε ότι η πλήρης κατάρρευση των αξιολογήσεων
απέτυχε να υλοποιηθεί;
Στο παρελθόν, ο δείκτης που δημοσιεύεται κάθε εβδομάδα από το Economic Cycle
Research Institute (ECRI) έδωσε ορθές ενδείξεις ως προς το διαχωρισμό ανοδικών και
καθοδικών φάσεων. Πρόσφατα, ο δείκτης έδειξε - σε συμφωνία με τον προσαρμοσμένο
βάσει πληθωρισμού S&P Composite του διαγράμματος 3 - ότι σαφώς και δεν έχει ακόμη
ξεκινήσει κάποια ανοδική αγορά.
Πηγή:
Δ4)
Κύριος δείκτης ECRI
Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στις χώρες του ΟΟΣΑ, το δημογραφικό πρόβλημα γίνεται όλο και
οξύτερο. Στο παρελθόν, ιδιαίτερα ανοδικές αγορές συνοδεύονταν συχνά από σημαντικά
αυξανόμενα ποσοστά εργαζόμενου πληθυσμού. Ωστόσο, τόσο πρόσφατα όσο και για τα
επόμενα 15 χρόνια δεν υπάρχουν θετικές ενδείξεις ως προς αυτό.
Πηγή: Ενημερωτικό δελτίο GMO, Νοέμβριος 2012
Δ5)
Δημογραφικό πρόβλημα
