Βασικά
49
Το μυαλό του ανθρώπου ψάχνει πάντα στοιχεία από το
παρελθόν για να δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι οι αποφάσεις
που λαμβάνονται θα είναι πάντα αποτελεσματικές στο μέλλον
ό,τι και να συμβεί. Την έχει ανάγκη το κάθε άτομο αυτού του
είδους την αίσθηση ασφάλειας για κάθε είδους αποφάσεις
(είτε πρόκειται για το trading, την παύση ή την έναρξη
μιας κοινωνικής σχέσης, την απόρριψη/αποδοχή κάποιας
πρότασης για δουλειά κ.α.). Είναι πάρα πολύ σημαντικό για
τον κάθε trader να συνειδητοποιήσει αυτή την αδυναμία που
πηγάζει από την ψυχολογική του φύση και να την μετατρέψει
σε πλεονέκτημα απέναντι στους αντίπαλους του. Πρέπει να
πάψει να υπερεκτιμάει την επίδραση του παρελθόντος στα
αποτελέσματα του μέλλοντος. Να δει το παιχνίδι ταυτόχρονα
και από άλλες πλευρές π.χ. αξιολογώντας τις πληροφορίες
των τελευταίων ημερών, ωρών ή μελετώντας την ψυχολογία
των άλλων παικτών και της αγοράς. Παρακάτω θα δούμε τρία
απλά παραδείγματα τα οποία μέσα από την απλότητα και
χαλαρότητα που τα χαρακτηρίζει παρουσιάζουν στον μέγιστο
δυνατό βαθμό το μέγεθος του λάθους που αρκετοί traders
κάνουν όταν θεωρούν ότι για παράδειγμα η αύξηση της τιμής
μιας μετοχής κάθε μέρα τους τελευταίους έξι μήνες σημαίνει
απαραίτητα και την άνοδο της τιμής της αύριο.
Το παράδειγμα της γαλοπούλας
Ας ξεκινήσουμε να ασκούμε <<κριτική>> στα συμπεράσματα
βασισμένα εξ ολοκλήρου στις πληροφορίες του παρελθόντος
με ένα μάλλον κλασσικό παράδειγμα του διάσημου φιλόσοφου
Bertrand Russell, αυτό της γαλοπούλας. Δοκιμάστε λοιπόν
για μια στιγμή να έρθετε στην θέση της γαλοπούλας. Το
συγκεκριμένο άτυχο πουλερικό το ταΐζουν κάθε μέρα επί έναν
χρόνο μέχρι τελικά που την παραμονή των Χριστουγέννων
σταματάει αυτή η γενναιοδωρία των ανθρώπων απέναντι της.
Σε λίγες στιγμές βρίσκεται στο ψυγείο κάποιου χασάπικου
ενώ στην κουζίνα του απέναντι σπιτιού βράζεται ήδη η γέμιση
που θα την συνοδεύσει στο βραδινό ρεβεγιόν. Φανταστείτε
λοιπόν τα συμπεράσματα που θα έβγαζε μια ορθολογική
γαλοπούλα αν ανέλυε το πρόσφατο αλλά και μακρινότερο
παρελθόν. Έχοντας καταγράψει ότι κάθε μέρα όλο το χρόνο
κάποιος εκπρόσωπος του ανθρώπινου είδους την τροφοδοτεί
με τροφή, προφανώς θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ο
άνθρωπος είναι ένα ακίνδυνο για αυτήν ον, που νοιάζεται
για το καλό της. Το μέλλον της προφανώς θα φαινόταν
λαμπρό. Μάλιστα αξίζει να παρατηρήσουμε ότι το επίπεδο
εμπιστοσύνης της προφανώς και αυξάνει κάθε μέρα που
περνάει ενώ κορυφώνεται ακριβώς στην ημέρα εκείνη που
έρχεται το μοιραίο. Ένα μεγάλο αναπάντεχο για αυτήν
γεγονός κάνει την εμφάνιση του ακριβώς την στιγμή εκείνη
που η εμπιστοσύνη της στον άνθρωπο είχε φτάσει στον
μέγιστο δυνατό βαθμό λόγω της μεγιστοποίησης του αριθμού
των παρατηρήσεων από το παρελθόν.
Το λάθος των παικτών στοιχήματος
Τοποντάρισμασεκάθεείδουςενδεχόμενοαποτέλεσμααθλητικής
(και όχι μόνο) διοργάνωσης παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με
το trading. Ένα από τα μεγάλα λάθη που κάνουν λοιπόν όλοι οι
παίκτες στοιχήματος είναι ότι συμπεριλαμβάνουν μια εντελώς
άχρηστη πληροφορία στο σύστημα που χρησιμοποιούν για
να προβλέψουν το αποτέλεσμα. Η πληροφορία αυτή δεν είναι
άλλη από την προϊστορία. Δεν υπάρχει λοιπόν ιστότοπος,
εφημερίδα, ραδιόφωνο ή άλλο μέσο που να ασχολείται με
προτάσεις-συμβουλές γύρω από το στοίχημα που να μην κάνει
συνεχώς εκτενείς αναφορές στην προϊστορία των ομάδων.
Έτσι για παράδειγμα στο ποδόσφαιρο εστιάζουν στο πόσα
χρόνια έχει η ομάδα Β να κερδίσει στην έδρα της ομάδας Α,
πόσες ισοπαλίες έφεραν την τελευταία δεκαετία, σε πόσα
μεταξύ τους παιχνίδια τα τελευταία χρόνια σημειώθηκαν πάνω
από τρία γκολ κ.τ.λ. Δεν νομίζω να χρειάζεται να αναπτύξω
πολλά επιχειρήματα για να καταρρίψω πλήρως την σημασία
της συγκεκριμένης στατιστικής κατηγορίας και να αποδείξω το
πόσο παραπλανητική και, σε τελική ανάλυση, επικίνδυνη είναι.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τους παράγοντες που επηρεάζουν
την απόδοση της εκάστοτε ομάδας και αλλάζουν κάθε χρόνο.
Πόσοι από τους ποδοσφαιριστές της ομάδας Α που παίζουν
σήμερα έπαιζαν και πριν πέντε χρόνια; Είχαν μήπως οι
ομάδες τους ίδιους προπονητές; Έπαιζαν στο ίδιο γήπεδο; Τι
μεταγραφικό budget είχαν; Τι κίνητρο για την νίκη είχε η κάθε
μια από τις ομάδες όταν συναντήθηκαν πριν δυο χρόνια; Είναι
φανερό λοιπόν ότι κάθε παιχνίδι ανάμεσα στις δυο ομάδες
στο παρελθόν είχε τις δικές του ξεχωριστές συνισταμένες και
τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Είναι λάθος που οι παίκτες-
επενδυτές χρησιμοποιούν αφιλτράριστη πληροφόρηση που
προέρχεται από το παρελθόν, δημιουργούν μια ψευδαίσθηση
σιγουριάς και ασφάλειας για τις επιλογές τους στο μυαλό τους
και τελικά οδηγούνται σε όχι και τόσο value for money επιλογές.
Ο συννεφοσυλλέκτης του Βίλχελμ Ράιχ
Δεν ξέρω αν έτυχε να διαβάσετε κάποιο βιβλίο του Βίλχελμ
Ράιχ (1897-1957) -πρόκειται για Αυστριακό ψυχολόγο, βιολόγο,
εφευρέτη και κοινωνιολόγο. Υπήρξε ένας από τους πλέον
αμφιλεγόμενους διανοητές της σύγχρονης εποχής. Το φιλόδοξο
εγχείρημά του, να αμφισβητήσει τα υφιστάμενα συστήματα
σκέψης και να ανατρέψει βασικές επιστημονικές αντιλήψεις,
ΟBertrandRussell (1872-1970) ήτανΒρετανόςμαθηματικός,
φιλόσοφος και ειρηνιστής νομπελίστας λογοτεχνίας το 1950.
Χαρακτηριστική και αντιπροσωπευτική του χαρακτήρα του
είναι η δήλωση του: ‘’Δεν θα πέθαινα ποτέ για τις ιδέες μου
γιατί μπορεί να έκανα λάθος’’
Αξίζει να γνωρίζεις
