γνωμη των είδίκων
15
Θεόδωρος Ν. Κρίντας
Διευθύνων Σύμβουλος, Attica Wealth
Management
Αντιπρόεδρος, Ένωση Θεσμικών
Επενδυτών
η κατάσταση της «μάκρο-φούσκας»
Μέχρι πριν μερικά χρόνια, ο καθένας ζούσε τη ζωή ενός άλλου.
Η οικονομική άνθηση δεν είχε καμία σχέση με τις πραγματικές
πράξεις των ανθρώπων. Αυτό μου θυμίζει την περίπτωση του
1999, λίγο πριν η χρηματιστηριακή αγορά καταρρεύσει. Τότε
υπήρχε ένα ιδιόμορφο είδος «μέσης σκέψης» αναφορικά
με την τιμολόγηση των περιουσιακών στοιχείων. Καθένας
φαινόταν να πιστεύει ότι οι τιμές θα συνέχιζαν την άνοδο,
παρά την υστέρηση στα θεμελιώδη μεγέθη. Κατ’ αναλογία
έως πρόσφατα, οι δημόσιες και οι καταναλωτικές δαπάνες
στην Ελλάδα δεν ήταν συνυφασμένες με τους εισοδηματικούς
περιορισμούς. Κάποιοι θεωρούσαν ότι ο δανεισμός από τις
αγορές θα ήταν αέναος στα ίδια ή χαμηλότερα επιτόκια και
ότι ποτέ κανένας δεν θα ζητούσε κάποια διαβεβαίωση της
πιστοληπτικής μας ικανότητας. Αυτό το αποκαλώ κατάσταση
«μάκρο-φούσκας» (macro-bubble), και όπως κάθε άλλη
«φούσκα» έπρεπε να σκάσει. Από τα τέλη του 2009, η Ελλάδα
υποβάλλεται σε μια διαδικασία να μάθει να ζει σε καθεστώς
χαμηλότερης οικονομικής δραστηριότητας.
το σήμερα
Σε αυτόν τον ενδιαφέροντα κόσμο λοιπόν κινείται η χώρα
μας. Τα βασικά μας όπλα: Το πρωτογενές πλεόνασμα και η
εφαρμογή ενός προγράμματος σταθεροποίησης. Στα αρνητικά
βρίσκεται η ‘’κόπωση‘’ του διεθνούς συστήματος από την
διατήρηση της χώρας στους τίτλους των εφημερίδων και οι
επερχόμενες συνεχώς πιθανολογούμενες εθνικές εκλογές που
δεν επιτρέπουν ριζικές δράσεις-λύσεις. Σε μια περίοδο όπου
τα αρνητικά σενάρια πλεονάζουν, επιλέξαμε να σημειώσουμε
ένα θετικό. Όχι μόνο λόγω της αισιοδοξίας μας, όχι μόνο γιατί
διαβάζουμε με ένα ιδιαίτερο τρόπο τα σημάδια, αλλά κυρίως
γιατί η Ευρώπη έχει ανάγκη από μια ‘’νίκη’’. Αυτή η νίκη,
μπορεί να έχει ελληνικά χρώματα. Το Ελληνικό πρόγραμμα
προσαρμογής βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης και
ενώ σαφώς μπορούμε να γράφουμε σελίδες γύρω από το τι
δεν πήγε καλά, η αλήθεια είναι ότι πέτυχε στην ουσία. Και η
ουσία ήταν και παραμένει απλή: Οι δαπάνες του κράτους να
καλύπτονται από τα έσοδά του. Ο κίνδυνος λοιπόν μεταφέρεται
από το έλλειμμα και το χρέος (που έχει χρονικά επεκταθεί
ουσιαστικά) στην πιθανή αδυναμία συγχρονισμού των εξόδων
με τα έσοδα. Δηλαδή στο λεγόμενο χρηματοδοτικό κενό. Η
εμπειρία μας στις αγορές σημειώνει πως αυτό που κυρίως έχει
σημασία στα κάθε είδους ‘’κενά’’, δεν είναι το ύψος, σε λογικά
πλαίσια βέβαια, αλλά η διάθεση κάποιου να το καλύψει.
οι δικές μας ζωές…
Είναι όπως το να μαθαίνεις να πετάς. Στην αρχή φαίνεται
αδύνατο. Κατόπιν φαίνεται πραγματοποιήσιμο αλλά όχι λογικό.
Στο τέλος πετάς και δεν πιστεύεις ότι το κάνεις. Η οικονομία
είναι ένα δυναμικό σύστημα, που προσαρμόζεται στο
περιβάλλον. Τα ανθρώπινα όντα είναι τα πλέον προσαρμόσιμα
θηρία. Αυτός είναι ο λόγος που υπάρχουμε μέσω όλων των
συνθηκών που συνήθως δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι. Δεν
εννοώ ότι η απομόχλευση της οικονομίας μας είναι εύκολη
υπόθεση. Ξέρω ότι χιλιάδες άνθρωποι αντιμετωπίζουν σοβαρές
δυσκολίες. Είμαι επίσης βέβαιος όμως, ότι αυτή η προσαρμογή
θα φέρει και την πολιτιστική μεταρρύθμιση και πρέπει να την
αναμένουμε με ανυπομονησία. Στο τέλος θα ζήσουμε τις ζωές
μας, απασχολούμενοι εκεί όπου θα έπρεπε, κάνοντας αυτό
που είμαστε ικανοί, παράγοντας τη μέγιστη παραγωγή. Ναι,
έως τότε θα έχουμε μάθει να πετάμε και το πέταγμα μπορεί να
μας φτάσει οπουδήποτε…
«
H Ευρώπη έχει ανάγκη από μια ‘’νίκη’’.
Αυτή η νίκη, μπορεί να έχει ελληνικά χρώματα
